Działacz społeczny, sekretarz Gminnej Rady Narodowej, inicjator wielu przedsięwzięć inwestycyjnych i kulturalnych, budowniczy obiektów użyteczności publicznej, członek ruchu oporu, więzień obozów hitlerowskich w Pustkowie i Sachsenhausen – Oranienburg, autor Małej Monografii, Kronik Borzęcina i wspomnień obozowych, dokumentalista zwyczajów i pieśni regionalnych.
Urodził się w 1902 roku w Borzęcinie, w rodzinie chłopskiej. Trudne warunki życia zmusiły go do podjęcia pracy u bogatych gospodarzy już we wczesnych latach życia. Ukończył szkołę podstawową, a dalszą wiedzę zdobywał jako samouk. W roku 1926 wyjechał „za chlebem” na emigrację do Francji. Pracował w kopalniach węgla i rudy żelaza przez 8 lat. Żądny wiedzy korzystał z pomocy organizacji kulturalno – oświatowych i uczelni polskich w Nancy i Paryżu. Po powrocie z emigracji rozpoczął pracę w Urzędzie Gminy w Borzęcinie. Był czynnym członkiem ruchu oporu. Za swoją działalność został aresztowany w 1943 roku i wywieziony do obozu hitlerowskiego najpierw w Pustkowie, a następnie w Sachsenhausen – Oranienburg. W obozie przebywał do 1945 roku, gdzie pracował w fabryce broni. Bardzo podupadł na zdrowiu i po powrocie do domu najważniejsze było dojście do równowagi i podreperowanie zdrowia. Na wyraźne polecenie działaczy ludowych zgłosił się do pracy w Urzędzie Gminy, gdzie pracował przed wojną. Całe swoje dalsze życie podporządkował pracy na rzecz rozwoju wsi Borzęcin. Była to trudna powojenna rzeczywistość. Na terenie działały bandy podziemia politycznego i gospodarczego. Dokonywano napadów na Urząd Gminy i inne powstałe instytucje w celu zorganizowania pieniędzy z Kasy gminnej. Takich napadów było kilka. Brano z Urzędu co się dało, grożąc pracownikom bronią. Chodziło przeważnie o pieniądze, ale gdy ich w kasie nie było zabierano sprzęt, maszyny do pisania, co utrudniało już i tak trudną pracę Urzędzie. Propaganda podziemia rozsiewała wiadomości o rychłej następnej wojnie i nawoływała, aby nie organizować jakichkolwiek placówek i nie odbudowywać gospodarki. Mimo to gmina zaczęła się powoli rozwijać. Powołano Gminną Radę Narodową. Sekretarzem Gminnej Rady został Józef Bratko. Podjęto uchwały o elektryfikacji wsi, remontach i odbudowie mostów, szkół. Z inicjatywy Józefa Bratki została zorganizowana biblioteka. Pierwsze książki przyniósł osobiście ze swojej domowej biblioteki. Następnie przynosili inni mieszkańcy wsi, którzy posiadali jakieś ksiązki. Pierwszy księgozbiór zawierał 55 książek. Z ogromnym zaangażowaniem pomagał przy budowie remizy strażackiej w Borzęcinie. Następnym etapem jego działalności była budowa Domu Ludowego. Nie obeszło się bez przeszkód i utrudniania nawet ze strony mieszkańców wsi. Poza tym zgromadzenie środków finansowych na ten cel graniczyło z cudem. Udało się jednak i w rezultacie Dom Ludowy został wybudowany i oddany do użytku w 1965 roku. Kolejnym etapem pracy i zaangażowania ogromnych sił była budowa Ośrodka Zdrowia w Borzęcinie. Znowu sprawy finansowe utrudniały budowę. Należało szukać środków wszędzie, gdzie to było możliwe: w powiecie, województwie, w każdej instancji. Każda inicjatywa była cenna. Józef Bratko nawiązał kontakt z Polonią amerykańską, która również w znacznym stopniu pomogła, przesyłając pieniądze na ten cel. Ośrodek Zdrowia mimo wielu ogromnych trudności oddano do użytku w 1971 roku. Elektryfikacja wsi to odrębny etap w jego trudnej pracy. Trzeba było „wychodzić” szereg pozwoleń na zelektryfikowanie wsi. W roku 1972 w centrum Borzęcina z inicjatywy Józefa Bratki zostaje wybudowana poczekalnia autobusowa. Rozbudował i unowocześnił młyn. Przyczynił się do likwidacji analfabetyzmu we wsi, organizował kursy. W rezultacie około 150 osób nauczono pisać i czytać. W 1967 roku założył Uniwersytet Ludowy. Wykładali na nim lekarze, nauczyciele, pracownicy kultury, literatury i historii. Uniwersytet działał do 1969 roku. Józef Bratko był wielkim miłośnikiem kultury. Już w czasie pobytu na emigracji przez wszystkie lata działał w amatorskim ruchu teatralnym. Po powrocie do kraju zaczął organizować przedstawienia na wsi. W 1967 roku założył zespół muzyczny, który koncertował na imprezach artystycznych. Był założycielem i kierownikiem artystycznym i organizacyjnym Zespołu Pieśni i Tańca „Borzęcanie”. Zespół, który działał w latach 1966 -1972 organizował wiele imprez artystycznych, widowisk opartych na zwyczajach miejscowych, takich jak „Na gody z kolędą”, „Borzęcińskie swaty”, wesela borzęcińskie, szopki noworoczne. W występach o tematyce regionalnej przypominano wiele zwyczajów regionalnych oraz tańców ludowych. Zebrał i spisał zwyczaje i pieśni w swojej książce pt: „Moja wieś i jej pieśń”. Opracował „Małą monografię Borzęcina” oraz „Kronikę Borzęcina”, która obejmuje okres od 1364 do 1981 roku. Jest autorem wstrząsających wspomnień obozowych pt: „Byłem więźniem”. Józef Bratko zmarł w 1988 roku pozostawiając po sobie trwały ślad w swojej długoletniej działalności dla dobra społeczności borzęcińskiej.
opracowała Renata Sobota
|
